شعر

لاندینی شعر په 2005 کال کې د ښه شعر لپاره نوماند شوی و چې د یوه افریقایی هلک لخوا ویل شوی. 

کله چې نړۍ ته راځم، تور یم

کله چې لوی شم، تور یم

کله چې د لمر لاندې یم، تور یم

کله چې ویریږم، تور یم

کله چې ناروغ یم، تور یم

کله چې مرم، بیا هم تور یم...

او ته، ای سپین پوستکیه!

کله چې نړۍ ته راځې، ګلابی یې

کله چې لوی شې، سپین یې

کله چې د لمر لاندې یې، سور یې

کله چې دې ساړه کیږی، شین یې

کله چې ویریږې، زیړ یې

کله چې ناروغ یې، زرغون یې

کله چې مرې، خړ یې...

او ته ماته وایې: بْرَګ پوستکی؟؟؟ 

اسماعیل خان د سپین سترګتوب وروستۍ کچه!

اسماعیل خان د سپین سترګتوب وروستۍ کچه! 

جهادی قوماندان اسماعیل خان چې د افغانستان د وزیرانو په منځ کې یو تر ټولو نالایق او بې کفایته وزیر ګڼل کیږی، تل وایی چې په دولت کې د مجاهدینو ونډه کمه ده او هغوی ته د پام وړ رول ورکړل شوی نه دی. دغه سپین سترګی وزیر چې د وزارت لیاقت هم نه لری، د همدغې مجاهد کلیمې په زور پر دغې وزارت ډډه وهلې او تر څنګ یې لسګونه نالایقه هراتیان هم په وزارت کې په کار ګومارلی. 

دغه جهادی قوماندان چې په خپله د همدغې فاسد او بې کفایته دولت یوه برخه ده، له خبریالانو سره تل د دولت د بې کفایتۍ او د مجاهدینو د لږې ونډې شکایت کوی او پر لویدیځ تور لګوی چې مجاهدین یې له قدرت څخه لیرې کړی، که نه نو "سپیڅلو مجاهدینو" به دغه هیواد "ګل او ګلزار" کړی وای لکه څرنګه چې له 1992 څخه یې تر 1996 پورې وکړ او خلکو ته یې د سر په کاسې کې وینې ورکړې. خلک اوس د "مجاهد" د نوم له اوریدو نه کرکه کوی، د هغوی لیدل خو لا لیره خبره ده، خو یوازې جهادی سپین سترګی دی چې نه شرم لری او نه وجدان او لا تر اوسه خپل ځانونه "امیران"، "قائدان"، "جهادی رهبران" او "فاتحان" ګڼی او په دولت کې پر خپلې ونډې قناعت نه کوی، ځکه د هغوی پاټکونه له منځه تللی او د پخوا په شان امارتونه درلودلی نشی. 

څرګنده نه ده چې دغه وزیرګوټی په دولت کې د مجاهدینو د لږې ونډې څخه څه منظور لری. له ولسمشر څخه نیولې تر مرستیالانو، زیاترو وزیرانو، والیانو، ولسوالانو، قوماندانانو او د پارلمان وکیلانو پورې ټول او ټول "مجاهدین" دی او د همدې کار لپاره یې جهاد کړی و. ښایی د وزیرګوټی منظور دا وی چې باید د پخوا په شان ټول دولت د اسلامی جمعیت په منګولو کې وای او هغه په خپله د هیواد ولسمشر وای تر څو زړه یې یخ شوی وای او بیا یې په دولت کې د مجاهدینو د ونډې په هکله خوښی ښودلې وای. 

داسې ښکاری چې د دغه وزیرګوټی هیله د پوره کیدو په درشل کې ده، ځکه خلیلزاد یو وار بیا هڅې پیل کړی چې پخوانی "مړه" تنظیمونه بیرته راژوندی کړی او هغوی ته په دولت کې زیاته ونډه ورکړی.  

دنیای طبقاتی، هنر طبقاتی

دنیای طبقاتی، هنر طبقاتی 

یکی از فلم هایی که در سال 2008 ساخته شده و هشت جایزۀ اسکار را از آن خود کرد، فلم Slumdog Millionaire یا ملیونر زاغه نشین بود. این فلم که اساساً جنبۀ تفریحی دارد، داستان پسربچۀ فقیر و برادرش را به تصویر می کشد که در یک نمایش تلویزیونی، ملیونر می شود. این پسر (جمال) با برادرش (سلیم) در حومۀ ممبی زندگی می کنند که با حملۀ بنیادگرایان هندو به منطقۀ مسلمان نشین، مادر خود را از دست می دهند. جمال با دختری به نام لتیکا که او نیز خانواده اش را در حملۀ هندوان از دست داده، آشنا و دوست می شود. فلم گوشه هایی از فقر و بی خانمانی را در ممبی به نمایش می گذارد، اما داستان اصلی فلم بر برنده شدن جمال در مسابقۀ تلویزیونی می چرخد. در یک کلام، فلم ملیونر زاغه نشین هیچ پیامی جز تفریح را با خود حمل نمی کند. 

در همان سال (2008) دو فلم به نام های Che Part One و Che Part Two به کارگردانی ستیوِن سودربرگ و بازیگری بِنیشیو دِل تورو نیز ساخته شد که زندگی و مرگ انقلابی بزرگ امریکای لاتین (چه گوارا) را به تصویر کشیده است. بخش اول فلم "چه"، چه گوارا را در کنار فیدل و راول کاسترو نشان می دهد که در کوهستان های سیرامائسترا بر ضد حکومت باتیستا می رزمند و با فرماندهی کاسترو، هاوانا را به محاصره می کشند. این فلم بر اساس مصاحبه ای ساخته شده است که در زمان سفر چه گوارا به نیویارک و سخنرانی مشهور آن در مجمع عمومی سازمان ملل متحد با او صورت گرفته است. بخش اول فلم زمانی به پایان می رسد که گروه تحت رهبری چه گوارا به سوی هاوانا در حرکت می شوند. بخش دوم فلم "چه"، به مبارزۀ چه گوارا در بولیویا اختصاص یافته است. این فلم با سخنرانی کاسترو در مورد ناپدید شدن ناگهانی چه گوارا آغاز می شود و بعد سفرش را به بولیویا و مبارزات او را در کوهستان های دورافتادۀ بولیویا تعقیب می کند و سرانجام مرگ قهرمانانه اش را در واله گرانده به تصویر می کشد. وقتی ماریوتران (قاتل) بر چه گوارا شلیک می کند، احساس می کنید، مرمی را به قلب شما شلیک می کند. احساسی به شما دست می دهد که کاش این صحنه را نمی دیدید. دیدنش واقعاً دردآور است. هر دو فلم («چه بخش اول» و «چه بخش دوم») چنان به واقعیت نزدیک ساخته شده اند که فکر می کنید در حال تماشای یک فلم مستند هستید. 

در دنیای طبقاتی هیچ چیزی وجود ندارد که مهر طبقاتی نداشته باشد. هنر هم از این امر مستثنی بوده نمی تواند و مخصوصاً در عصر حاضر که اکثریت مطلق رسانه های تصویری، شنیداری و چاپی در دست طبقات حاکم قرار دارد. چرا تمام میدیای غرب از تبلیغات برای فلم ملیونر زاغه نشین پر است؟ چرا برای فلمی که هیچ ارزش انسانی ندارد، هشت جایزۀ اسکار می دهند، ولی فلم های "چه" را از جوایز اسکار حذف می کنند؟ دلیل آن بسیار ساده است. فلم ملیونر زاغه نشین پیامی ندارد که به زاغه نشین ها بدهد و آنان را علیه سرمایه داران، بیعدالتی، ظلم، بی خانمانی، بی نانی، بی دوایی و بی داکتری به قیام تشویق کند؛ ملیونر زاغه نشین هیچ خطری را متوجه سرمایه داران و کسانی که زاغه نشین ها را زاغه نشین ساخته اند نمی سازد، در حالی که فلم های "چه" منبع الهام برای ملیون ها انسان فقیر و زاغه نشین است. "چه" برای دهقانان فقیر و تهیدست در کوهستان های سیرامائسترا و بولیویا از فقر، ناداری، بی خانمانی، بی مکتبی و بی داکتری صحبت می کند، از آنان می خواهد که علیه نظامی که باعث فقر و بدبختی شان شده است، بپا خیزند. "چه" به زاغه نشین ها پیام می دهد که می توانید با دست های خود بر روی همین کرۀ خاکی، نظامی را برپا دارید که همه در آن زندگی انسانی داشته باشند و همه به داکتر، شفاخانه، مکتب، تفریح، غذا، لباس، خانه و سهولت های دیگر زندگی دسترسی داشته باشند، در حالی که ملیونر زاغه نشین، زاغه نشین ها را به رؤیای شرکت در مسابقه های تلویزیونی و از آن طریق پولدار شدن معتاد می سازد. 

"چه" به انسان های دربند راه رهایی، عشق به انسانیت، فداکاری، از خودگذری و آزاد زیستن را نشان می دهد و ملیونر زاغه نشین انسان ها را در دنیای خیالات غرق می سازد، به همین خاطر هم باید فلم ملیونر زاغه نشین و فلم هایی از این دست از سوی حاکمان سرمایه در زیر بار جایزه ها گور شوند و همراه با آن به زعم خود احساسات طبقاتی مردم را نیز دفن نمایند. 

افغان په اعدام محکوم شو، خو امریکایی عاملان؟

افغان په اعدام محکوم شو، خو امریکایی عاملان؟ 

څه موده مخکې کله چې د شینډنډ په عزیزآباد کې د امریکاییانو د بمبارۍ په ترڅ کې له 90 څخه زیات بې ګناه ماشومان، ښځې او نارینه ووژل شول، د افغانستان دولت د هغې پیښې په تور یو افغان وګړی په دې نوم په اعدام محکوم کړی چې امریکایی ځواکونو ته یې ناسم رپوټ ورکړی و! 

رښتیا چې د افغانانو وینه څومره کم بیه او بې ارزښته ده. هغه کسان چې باید د پیښې د عاملانو په توګه محکوم شوی وای، پر ځای یې یو افغان چې هغوی ته یې ناسم رپوټ ورکړی و، په اعدام محکومیږی. ولې دغه د "دموکراسۍ راوړونکی" چې د زرګونو افغانانو د وژنې اصلی عاملان دی او هره ورځ د هیواد په ناامنو سیمو کې د افغانانو د وینو په تویولو بوخت دی، هیڅکله نه محکومیږی؟ ولې هیڅوک هغوی ته جزا ورکولای نشی؟ په دې کې شک نشته چې افغان رپوټ ورکوونکی ته باید جزا ورکړل شی، خو په څنګ کې یې هغو کسانو ته هم جزا ورکړل شی چې په پټو سترګو د بې ګناه وګړو په ټول وژنې لاس پورې کوی. 

د افغانستان دولت چې د بهرنیو هیوادونو په لاس کې د نانځکې حیثیت لری، د دې لپاره چې د هغوی زړونه خوشحاله کړی او د افغانانو د قهر او کرکې کچه راټیټه کړی، د عزیزآباد د پیښې ناسم رپوټ ورکوونکی ته د اعدام جزا ورکوی، خو هغو امریکایی وسله والو ته چې پر خلکو یې بمباری وکړه او بیا یې ورباندې د مردکیو باران جوړ کړ، برائت ورکوی. 

په رښتیا چې که د یوه ملت واګې د پردیو په لاس کې وی، برخلیک به یې همداسې وی. خپل وګړی به یې اعدامیږی او پردیو ته به څوک پورته هم کتلی نشی.  

"این مردک نامرد عجب حیله گر است"!

"این مردک نامرد عجب حیله گر است"! 

در خواب هم چنین مقامی را نمی دید، همانطوری که دیگران هم نمی دیدند، اما به برکت دزدی ها و آدمکشی های برادر و دسته ای از دزدان سر گردنه به آن رسید. چهار سال با گردن پت و شکسته با بالاتر از خودش سر جنباند و پالیسی هایش را مو به مو اجرا کرد. چهار سال تمام زبانش بسته بود و به دارایی هایش می افزود. بیدادگری، فقر، چور، تجاوز، آدمکشی، رهزنی، فساد و جنایت چهار سال را با چشمان کلوخی نظاره کرد و آهی از سینه اش بیرون نشد؛ چهار سال تمام در زیر حاکمیت او و "برادران" فریاد مردم گوش فلک را کر کرد، اما او فقط به نظاره نشست و بر ریش مردم خندید. نه در جایی اعتراضی کرد و نه هم بر کسی شورید، قیام و قعود و دست به سینه ایستاد شدن وظیفه اش بود و "مردی" اش در سر جنباندن خلاصه می شد.  

و این مردک بی زبان به یکبارگی از خواب بیدار شد و به کشف تازه ای دست یافت: کرزی عامل اصلی فقر و گرسنگی است؛ کرزی با هلیکوپتر بیگانه و کمک سربازان خارجی آمده است... این یعنی کشف تازۀ قرن بیست و یک!! عجبا! کرزی با هلیکوپتر بیگانه آمده، اما خودش چطور؟! رازی را که هر طفل کشور می دانست و بر کسی پوشیده نبود، اکنون او به این راز مهم دست یافته و می خواهد حسابش را با کرزی تصفیه کند و به زعم خود آبروی از دست رفته را به دست آرد، غافل از اینکه آب مدتها قبل از سر گذشته بود و او با هیچ نوع پرخاش و اعتراضی نمی تواند نام خود را از لست کارنامه های سیاه پاک کند و خود را جدا از دولتی بداند که چهار سال تمام برایش به فرق دویده است. 

شیرک شدن ضیا مسعود بعد از چهار سال، مردم را به یاد همان ضرب المثلی می اندازد که بعد از ... زدن چارزانو شیشتن. بوی گند و فساد او و یارانش عالم را فرا گرفته و اکنون هر چه خود را به زمین و زمان بکوبد، جلو آن را گرفته نمی تواند. این شگرد و حیله گری نمی تواند دیگر مردم را بفریبد. اکنون که حاکمیت پر از فساد کرزی در حال به سر رسیدن است و با به سر رسیدن آن ستارۀ اقبال او نیز افول خواهد کرد و دیگر کسی به او پشقلی ارزش قایل نخواهد شد، می خواهد خود را در سیاست افغانستان مطرح کند تا مگر خریداری بیابد، که حتماً پیدا خواهد کرد ولی به یقین قیمتش به این اندازه بلند نخواهد بود.  

د شعر ژباړه

له ژمنې سره سم دا دی د هغه شعر ژباړه تاسې ته وړاندې کوم چې څه موده مخکې مې په وبلاګ کې ایښی و. که بیا یې تکرار کړم، نه پوهیږم چې شعر د چا دی او شاعر یې څوک دی، خو دومره به درته ووایم چې دغه شعر راته څو کاله پخوا یوه اسپانیایی ملګری په خپل خط لیکلی وم، چې د هغه لیک لا تر اوسه راسره شته. څه موده مخکې مې خپل کاغذونه لټول چې پر دغه شعر مې سترګې ولګیدې او ومې ویل چې راځه له نورو سره یې هم شریک کړه. لاندینی شعر خو زما زیات خوښ دی، ښایی ستاسې هم خوښ شی، ځکه د ښکلا تر څنګ یو لوی مفهوم هم په کې نغښتی دی.  

زما د کلی په منځ کې 

یوه کرونده ګر د ځمکې خاوند ته وویل: 

"زموږ ماشومان به له موټی شوی لاسونو سره وزیږول شی" 

خو ملګریه راته ووایه 

که ځمکه د ځمکې د خاوند ده 

ځکه موږ خو هیڅکله هغه لیدلی نه دی چې په قولبې کار وکړی 

زه له خپلې قولبې سره، ځمکه قولبه کوم 

له خپلې قولبې سره 

زه پر ځمکې د بدبختۍ او درد پاڼې لیکم 

زه غواړم چې غږ مې د غرونو څوکو ته ورسیږی 

غواړم چې غږ مې د درو عمق ته ورسیږی 

تر څو کرونده ګر  

د ځمکو خاوندان شی. 

In the square of my village

Told the peasant to the owner

“Our sons will be born with fists arise”

But tell me comrade

If these fields belong to the owner

Because we never saw him working with the plough

With my plough, I plough the fields

With my plough

I write pages on the ground of misery and pain

I want my voice go up to the mountains

I want my voice go down to the valleys

To allow the peasants

To own the fields

در کشوری که ترکیدن تایر موتر هم خبر ساز می شود!

در کشوری که ترکیدن تایر موتر هم خبر ساز می شود! 

لحظاتی قبل بخش امنیتی دفتر به همه اطلاع داد که انفجاری در مقابل وزارت مالیۀ افغانستان به وقوع پیوسته، اما لحظاتی بعد گزارش داد که آن انفجار نه بلکه ترکیدن تایر ملی بس بوده است!  

چرا ترکیدن تایر موتر در افغانستان همه را وحشت زده می سازد و فوراً حملۀ بمی یا انتحاری در اذهان خطور می کند؟ زیرا مردم ما در هفت سال گذشته همواره با انفجار و انتحار روبرو بوده و اندک صدای بلندی، وحشت ایجاد می کند و خبرساز می شود. ما در کشوری به سر می بریم که در آن حتی ترکیدن تایر موتر، انفجار پنداشته می شود، زیرا گوش های مان با انفجار آشناست و وضعیت شهر به شهری در حال جنگ شباهت دارد. 

 چند روز قبل که از چهارراهی مکروریان سوم می گذشتم، با عین حادثه روبرو شدم. ناوقت شام بود و با عجله به سوی خانه روان بودم که ناگهان تایر یکی از موترها ترکید. اولین چیزی که در ذهنم گشت، انفجار بم یا انفجار انتحاری بود، اما خوشبختانه به زودی دریافتیم که تایر ترکیده است و همه نفس راحت کشیدند. 

 در کشور ما شاید تنها همین ترکیدن تایر موتر باعث تلفات جانی زیاد شود. به فرض، اگر تایر موتری در کنار کاروان موترهای آیساف یا ائتلاف بترکد، آیا سربازان "خارجی" به گمان انفجار بم یا حملۀ انتحاری به هر سو شلیک نخواهند کرد و مردم بی گناه زیادی را هدف قرار نخواهند داد؟ وقوع چنین حادثه ای احتمال 99 درصدی دارد. و اگر خون بی گناهان افغان ریخته شود، مانعی ندارد، در صورتی که خوش چانس بود به خانواده اش 2000 دالر خواهند داد! 

در وحشتکده ای به نام افغانستان وقوع هر نوع حادثه ای امکان دارد.  

سلامونه او ښې چارې!

دوستانو سلام، 

له زېاتې مودې وروسته مې وخت پیدا کړ چې بیا هم وبلاګ ته سر ورښکاره کړم. که رښتیا ووایم په دغه موده کې دومره مصروف وم چې آن کله به مې د انټرنټ پاڼو د لیدلو وخت هم نه پیدا کاوه. په هر حال، هر څه چې وو، تیر شول. اوس به کوښښ وکړم چې یو وار بیا خپل وبلاګ تازه کړم او کله نا کله د زړه خواله له تاسو سره شریکه کړم.  

د بیا پیل لپاره به د هغو دوه ماشومانو عکس په وبلاګ کې د نندارې لپاره وړاندې کړم چې څه موده مخکې مې د وزیراکبرخان په یوې کوڅې کې په موبایل اخیستی و. دوه ماشومان په مدرن او عصری ډیران کې د خواړو توکی لټوی.